hoe duurzaamheid mijn leven mooier maakt

Boven de huizen van schuintegenover schittert een gouden restje dag. Ik voel de lichte strepen langs mijn wangen strijken als ik turend op mijn ellebogen leun. Nog net niet met mijn neus tegen het glas, haast wanhopig verlangend naar een paar seconden meer. Nu zal ze haar aantocht maken, de wereld in donkere sluiers draperen. Wacht ik angstvallig op het aanbreken van de nacht. Vandaag geen flonkerende edelstenen, speldenpriksterren, slechts stipjes in het uitgestrekte Pruisisch blauw. Vandaag geen maansikkel, geen crescent moon of zilveren schijn, geen zijdezachte nevels. Slechts het luiden van de klokken, ieder uur wat onheilspellender, donkerder. Met het langer worden van de schaduwen groeien twijfels, iedere centimeter die de gouden herfst zinkt.

Met het duister en mijn twijfels kruip ik onder de dekens. Hoop ik mijn manisch malende gedachtenstromen in te dekken, in te stoppen, stil te zetten. Dat werkt niet, natuurlijk. Dat had ik op zich ook al geanticipeerd. Tegen beter weten in tast ik onder mijn kussen naar mijn telefoon, mijn hersenen vloeken en zuchten als het licht van mijn scherm me in mijn gezicht slaat. Met samengeknepen ogen aanschouw ik hoe mijn vingers probleemloos Netflix weten te vinden. Ik sluit een compromis met mezelf – vandaag is Netflix oké, maar het wordt een docu. Iets leerzaams. Iets nuttigs. Before the Flood. Die heb ik al eindeloos lang niet gezien. Sluit ook mooi aan bij mijn duistere, grimmige en hopeloze stemming. Filosoferen over hoe we de wereld kapot maken past goed. Perfect.

⩀

Nog geen kwartier into the movie overvalt me plots een tegenovergesteld gevoel. We worden bijna dagelijks overspoeld met intimiderend nieuws over klimaatsverandering. Over hoe we met z'n allen onze planeet naar haar einde brengen en hoe wanhopig de toekomst er uit ziet. We zien smeltende poolkappen, close-ups van ijsberen met kleine, glimmende oogjes, vaak bijgestaan door onheilspellende pianomuziek of klaaglijke violen. Ik geloof absoluut dat we die beelden nodig hebben, dat het belangrijk is om geconfronteerd te worden met de impact die we hebben op de wereld en dat dat best een beetje aangekleed mag worden zodat het ons bijblijft. Technische termen over koolstofdioxide, moleculen, staaf- of lijndiagrammen en eindeloos negatief nieuws over alles dat fout gaat werken echter over het algemeen enigszins demotiverend, kunnen overweldigend en intimiderend zijn. Ontmoedigend. Het is makkelijker om je schouders op te halen en te denken 'Dit is iets voor experts. Ik snap het niet.' 

Ik herken dat gevoel en heb soms nog steeds zin om heel hardnekkig de andere kant op te kijken of in een hoekje te gaan zitten met een deken om me heen en een inhoudsloze Netflix serie voor m’n neus. Op dat soort momenten weegt het gewicht van de wereld op mijn schouders en voelt het alsof het nooit meer goed komt. Alsof we niets meer kunnen doen. Of alsof ik het allemaal alleen moet doen. Dan denk ik weer terug aan die ingewikkelde lijndiagrammen en moleculen. Aan hoeveel procent her water stijgt, hoeveel vierkante meter land er onder water zal komen te staan over x aantal jaar. Dan duizelt het me. Dan dansen de cijfers en statistieken en termen voor m'n ogen en weet ik niet waar te beginnen. 

Júíst omdat ik dit zo ervaar en denk, of wéét, dat ik niet de enige ben, ben ik zo gemotiveerd en wil ik zó graag de drempel naar een duurzamer leven verlagen voor mensen zoals jij en ik, die misschien niet alles weten over cel samenstellingen, of moleculen die door onze ruimte zweven, maar wél heel veel om onze planeet geven. Die nog hoop hebben voor een groenere toekomst. Een leefbare toekomst. Voor onszelf, onze (eventuele) toekomstige kinderen en kleinkinderen. Of gewoon voor de planeet. Als de wereld zo doorgaat als nu, dan gaat die groene, leefbare toekomst er niet komen. Maar – dat betekent niet dat het niet mogelijk is. Dat is het namelijk wel.

Soms is denken aan die toekomst doodeng. Ik vind het idee van overmorgen af en toe al een beetje moeilijk te behappen. Toch heeft bewuster zijn en toewerken naar een duurzamere manier van leven me heel veel helderheid en geluk opgebracht. Ik doe iets waarbij ik me écht goed voel, én ik probeer mezelf de ruimte te geven om dat in kleine stapjes te doen. Haalbare stapjes. Ik heb het bijvoorbeeld financieel nog niet ruim genoeg om al mijn boodschappen biologisch te doen, daar schaam ik me soms haast een beetje voor, maar ik heb er plezier in gevonden om op een creatieve manier toch zo duurzaam mogelijk te zijn: ik gooi nooit eten weg, maak gekke (en soms mega lekkere) maaltijden van al mijn restjes (denk: stamppot van vijf groenten en twee soorten aardappel), koop zo vaak mogelijk pakketten van too good to go met producten die anders weggegooid zouden worden (zo kan ik boodschappen van Marqt of Ekoplaza af en toe tóch betalen), eet veganistisch en let op plastic verpakkingen etc. 

Hetzelfde doe ik met kleding en andere hebbedingen: hoewel ik niet in staat ben al mijn kleding van duurzame, ethisch verantwoorde merken te kopen ben ik me bewust van de industrie, de manier waarop mijn spullen worden geproduceerd, heb ik een minimalistische mindset geadopteerd en heb ik alternatieve manieren gevonden om duurzame keuzes te maken. Ik koop veel minder, zo veel mogelijk tweedehands en áls ik dan een keer een product aanschaf dat minder duurzaam vervaardigd is dan zorg ik dat ik er eindeloos gebruik van maak. We hoeven niet meteen cold turkey onze levens omver te gooien. Begin met het informeren van jezelf. Denk wat meer na over waar je je geld in investeert. 

Je aankoop is je stem voor de toekomst. Heb je iets écht nodig? Voegt het iets toe aan je leven? Is dat shirtje van de H&M cruciaal voor je geluk? 

Mijn eigen ervaring is dat hoe meer ik leer over de wereld, over hoe het er aan toe gaat in verschillende industrieën en over hoeveel impact de keuzes die ik maak hebben op de wereld, het milieu en mijn medemens, hoe minder ik de dingen die vroeger zo vanzelfsprekend leken nodig lijk te hebben. Ik wíl geen gebakken eitje meer. Ik heb helemaal geen nieuw jurkje nodig. En voorgesneden appels in een plastic zakje lijken me ook niet meer zo aantrekkelijk. Mooie nieuwe, innovatieve en duurzame initiatieven, concepten en projecten vangen nu mijn aandacht en maken me veel enthousiaster, hoopvoller en gelukkiger. 

Het overviel me een poos geleden hoe blij ik ben dat ik mezelf steeds vaker in het gezelschap vind van mensen die ongelofelijk mooie en bijzondere dingen doen. Écht goede dingen. Grote dingen. Documentaires maken. Campagne voeren. Boeken schrijven. Allemaal over duurzaamheid, minimalisme, ethisch verantwoorde mode, veganisme - ga zo maar door. Die realisatie, dat dit een beweging is waar ik nu onderdeel van ben ontnam me even de adem. Ik heb 99% van de tijd geen flauw idee waar ik heen ga met m'n leven. ‘t Voelt soms haast of ik met m'n hebben en houwen onder m'n arm het universum in loop, recht een groot, zwart, onheilspellend gat in. En tóch heb ik steeds meer vertrouwen dat het goed komt. Omdat ik vecht voor iets dat er écht toe doet. Omdat ik mijn stem gebruik voor iets waar ik écht in geloof. Iets waar ik om geef. Iets dat me raakt. 

Ik hoop dat ik jou ook een beetje kan raken. Enthousiast kan maken. Kan laten zien dat dit alles ondanks de enorm serieuze en enge lading ook leuk, creatief, inspirerend en ongelofelijk lonend kan zijn. Ik hou van omdenken en nieuwe manieren vinden. Ik heb alleen maar bijzondere, eindeloos creatieve mensen om me heen en we willen (en gaan) samen iets heel moois van de toekomst maken. 

De realiteit is: als we niets doen is onze planeet over honderd jaar volledig veranderd. Zwemmen er mensen waar nu huizen staan. Kunnen we niet meer eten wat we nu eten. Niet meer eindeloos warm douchen. Krimpt het land en stijgt de zee, gaan de huurprijzen nóg meer om hoog en kan niemand het nog betalen om in Amsterdam te wonen. Of om een kop koffie te drinken want de koffiegewassen kunnen de extra hitte ook niet aan. (En oeps – daar gaan we weer met al die negatieve statements en feitjes..)

Laat ik positief eindigen. Tegen het einde van Before the Flood praat DiCaprio, die zichzelf aan het begin van de documentaire toch ook sceptisch en misschien zelfs enigszins pessimistisch opstelt, met Piers Sellers, een NASA scientist. Sellers is terminaal ziek maar verzekert Leo ervan dat we nog kunnen veranderen. Dat er hoop is. ‘You seem to have an incredibly possitive attitude, just about everything though. It’s amazing.’ Zegt DiCaprio. Sellers antwoord is vrij simpel: ‘Yeah, I do. Actually, I’m basically an optimistic person. I have faith in people.’ Ik kan me nog goed herinneren hoezeer me dat raakte toen ik het voor de eerste keer zag.

Ik wéét dat het best eng is om te accepteren dat we moeten veranderen. En dat het best heftig is om bezig te zijn met dingen die er toe doen op zo’n grote schaal. Wereldwijd. Universeel. En dat de toekomst zo ver weg en ongrijpbaar lijkt. Maar vandaag is al de toekomst. Morgen is de toekomst. En hoewel ik hier nu als een burrito in een deken gerold lig, met mezelf en m’n pessimistische hoofd en m’n Netflix account – een situatie die initieel ontstond om te vluchten van al dat denken en piekeren, word ik me er toch opeens heel bewust van dat ik eigenlijk best fiducie heb. Ironisch genoeg overspoelt ‘Before the Flood’ me met een golf van vastberadenheid en vertrouwen.